شاتکریت چیست و چه مزایایی دارد؟

شاتکریت چیست و چه مزایایی دارد؟ آیا اجرای فرایند شاتکریت در ساخت و ساز ضرورت دارد؟ شاتکریت به بتن یا ملاتی گفته می‌شود که با سرعت بسیار بالا و همراه با هوا بر روی سطوح پاشیده می‌شود. به این فرایند بتن پاشیده هم می‌گویند که متشکل از سنگدانه، سیمان، آب و برخی مواد افزودنی می‌باشد. آنچه که از شاتکریت به وجود می‌آید تقریباً مشابه با بتن است، اما روش تولید و ترکیب و حتی اجرای آن با بتن متفاوت می‌باشد. شاتکریت به عنوان یکی از وش‌های جایگزین بتن معرفی شده است که در زمان صرفه‌جویی لازم را به عمل می‌آورد، به همین دلیل است که در پروژه‌های ساخت و ساز از این فرایند استفاده می‌شود. در این مقاله شات کریت و مزایای آن را بررسی می‌ کنیم.

آشنایی با فرایند شاتکریت

گفتیم که شات کریت به بتن یا ملاتی گفته می‌شود که با سرعت بسیار بالا و در ترکیب با هوا بر روی سطوح پاشیده می‌شود. به این فرایند بتن پاشیده هم می‌گویند که از سنگدانه‌ها، سیمان، آب و برخی مواد افزودنی تشکیل شده است و مشابه با بتن عمل می‌کند، اما در نحوه اجرا و حتی ساخت ترکیب آن ها تفاوت‌های زیادی وجود دارد. این روش را نمی‌توان به عنوان یک روش جایگزین برای بتن در کلیه کارها دانست، اما در برخی از مکان‌ها که نیاز به سطح زیاد و مقاطع نازک داریم می‌توان از آن استفاده کرد، چون موجب صرفه جویی در زمان می‌شود. دستگاهی که فرایند شاتکریت را انجام می‌دهد به دو نوع تر و خشک تقسیم می‌شود، از بین این دو نوع دستگاه، دستگاه خشک قدیمی‌تر می‌باشد و در بیشتر مواقع برای اجرای شاتکریت از دستگاه تر استفاده می‌کنند.

پیش تر شاتکریت هایی که تولید می‌شد کیفیت نهایی بسیار کمی داشتند، به این ترتیب مقاومت آنها نیز نسبت به بتن کمتر بود، علاوه بر آنکه جهت چسبیدن سنگ به مواد افزودنی تندگیر نیاز داشتیم، به همین دلیل نیز یک لایه بسیار ضخیم از شاتکریت ایجاد می‌شد که در بیشتر مواقع مورد پسند نبود و حجم بسیار بالایی از تندگیرها و خاک در آن استفاده می‌شد. اما در حال حاضر طبق تحقیقاتی که بر روی مواد تشکیل دهنده شاتکریت انجام شده است، این فرایند با کیفیت بسیار بالاتری انجام می‌شود، به طوری که در برخی سازه‌ها جایگزین بتن شده است.

گاهی مواقع برخی از سنگ‌ها در سطح خود دچار تغییرات سریع می‌شوند، به همین دلیل اگر شاتکریت بر روی آنها پاشیده شود، از هوا زدگی این سنگ‌ها پیشگیری می‌کند. در واقع شات کریت همانند بتن ماده شکننده با مقاومت خمشی و کششی محدود می‌باشد، پس آن را با استفاده کردن از یک سیستم توری فلزی کاملاً مسلح می‌کنند تا به این ترتیب شکل پذیری و مقاومت کششی در آن بهبود پیدا کند.

البته استفاده کردن توری‌های فلزی در برخی از زمین‌های سست علاوه بر آنکه هزینه زیادی در بر دارد کمی هم زمانبر می‌باشد، علاوه بر آنکه در پشت این توری‌ها احتمال ایجاد فضای خالی وجود دارد، به همین دلیل محققان الیاف را جایگزین توری‌های فلزی کرده اند، چون این شاتکریت الیافی نسبت به شاتکریت توری اولاً پیوند بسیار بهتری با سطوح سنگی ایجاد می‌کند و در ثانی می‌تواند نفوذ آب به داخل سازه و همچنین هوازدگی سطوح سنگی را کاهش دهد.

مزایای شات کریت

گفتیم که فرایند شاتکریت به وسیله دو دستگاه کاملاً متفاوت تر و خشک انجام می‌شود. برای آشنایی با مزایای شاتکریت این فرایند را برای دو دستگاه تر و خشک بررسی می‌ کنیم:

• مزایای شات کریت خشک

از مزیت‌هایی که شاتکریت خشک دارد این است که سرمایه‌گذاری بسیار کمی نیاز دارد، یعنی یکی از روش‌های انعطاف پذیر در فرایند شاتکریت می‌باشد که تجهیزات زیادی نیاز ندارد. البته در این روش نمی ‌توان نسبت آب به سیمان را به درستی کنترل کرد، علاوه بر آنکه گرد و غبار بسیار بالایی ایجاد می‌شود، حتی هزینه‌های استهلاک و سایش روتور ماشین آلات بسیار بالا می‌باشد. اما دلایل زیادی برای استفاده از شاتکریت خشک وجود دارد که عبارتند از:

هزینه بسیار کم دستگاه خشک

عدم نیاز به فضاهای زیاد جهت اجرا کردن

انعطاف پذیری بسیار بیشتر در هنگام عملیات

نیاز کمتر به برخی از تجهیزات

مقاومت اولیه بالا

• مزایای شاتکریت تر

شات کریت تر ویژگی‌های زیادی نسبت به شاتکریت خشک دارد، از جمله اینکه امکان کنترل کردن دقیق و به اندازه نسبت آب به سیمان در آن وجود دارد، در شرایط کاری بهتر عمل کرده و گرد و غبار کمی نیز تولید می‌کند. از طرفی نیز میزان پس ریز آن بسیار کمتر از روش خشک می‌باشد، به طوری که اگر کارگران بتوانند به درستی و با دستگاه‌های مناسب آن را اجرا کنند، پس ریز آن حدود ۵ الی ۱۰ درصد خواهد بود. این موارد تنها ویژگی‌ها و مزیت‌های شاتکریت‌ تر نیستند، یعنی این شیوه مزیت‌های دیگری نیز دارد که عبارتند از:

امکان افزودن انواع مختلف مواد افزودنی

افزایش بسیار خوب چسبندگی در مصالح

کیفیت بسیار خوب در ایجاد شاتکریت

امکان اجرا کردن لایه‌های ضخیم شاتکریت

صرفه‌جوی اقتصادی

امکان اجرا کردن پیوسته در مقایسه با روش خشک

امکان ایجاد کردن سازه بتنی به صورت منحنی

مقاومت فشاری بسیار بالا

تغییرات کم در نتایج شاتکریت

یکسان بودن ترکیبات اولیه در آن

تولید بیشتر در مقایسه با شاتکریت خشک

البته در این روش نیز ممکن است گاهی اوقات کاستی‌ها و معایبی وجود داشته باشد مثلاً اینکه در این شیوه مسافت حمل محدود است و دستگاه نسبت به کیفیت و مرغوبیت مواد دانه بندی حساس می‌باشد، از طرفی نیز تمیزسازی لوله‌های آن هزینه‌های زیادی را در بر دارد.

نتیجه‌ گیری

در این مقاله شات کریت و مزایای آن را بررسی کردیم. شات کریت یا فرایند بتن پاشیده به سطح بسیار نازکی از بتن گفته می‌شود که بر روی سطوح پاشیده می‌شود. گاهی مواقع این شیوه می‌تواند جایگزین خوب و مناسبی برای بتن ریزی باشد، اما لازم است که کلیه جوانب کار برای اجرای آن در نظر گرفته شود که از آن جمله توجه به ترکیبات اولیه شاتکریت و همچنین استفاده از روش مناسب برای اجرای آن می‌باشد. در سایت سورنا هبلکس بیشتر با شاتکریت، مزیت‌های استفاده از آن، کاربردهای مهم شاتکریت، روش استفاده صحیح از آن و غیره آشنا شوید.